Nat, natter, natst: wateroverlast zorgt wederom voor schade aan panden

Het was weer raak: wateroverlast door hevige buien zorgt voor schade aan woningen, met name in Limburg. De NOS meldde ondergelopen straten in Gelderland door de zware onweersbuien die plaatselijk zorgde voor 30-50 millimeter regen. Ook de binnenstad van Venlo kreeg volgens NU.nl te maken met hevige wateroverlast tot kniehoogte waarbij verschillende panden schade opliepen. In het Zuid-Limburgse Heuvelland ontstond schade aan woningen door een modderstroom in Berg en Terblijt als gevolg van het overlopen van een waterbuffer.

Toename extreme neerslag

Door klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met wateroverlast, blijkt uit de 2023 Klimaatscenario’s van het KNMI. Door de opwarming van de aarde stijgt de temperatuur in Nederland. Warmere lucht heeft een hogere capaciteit om vocht vast te houden: bij elke graad opwarming neemt de maximale vochtigheidsgraad van de lucht ongeveer met 7% toe. Ook factoren als veranderingen in luchtstromen dragen bij aan een toename van de neerslag in de toekomst. Dit betekent dat de neerslaghoeveelheid met meer dan 7% per graad opwarming stijgt.

Uit onderzoek van het KNMI blijkt dat de jaarlijkse neerslag in Nederland is toegenomen met 26% in de periode 1920-2022. Dit zit vooral in nattere winters en drogere zomers; het aantal dagen neerslag per jaar is nauwelijks toegenomen. De toename komt dus met name doordat de neerslag heviger wordt. Sinds 1951 is het aantal dagen met meer dan 50 millimeter regen toegenomen met 85%. Deze toename in de jaarlijkse neerslaghoeveelheid en projecties voor de toekomst zijn grafisch weergegeven in het Klimaatdasboard van het KNMI.

Lees ook: De (verborgen) impact van funderingsproblematiek.

Waardoor ontstaat wateroverlast als gevolg van extreme neerslag?

Bij hevige neerslag kan het riool de grote hoeveelheid water niet snel genoeg afvoeren. Daarnaast speelt ook de infiltratiecapaciteit van de bodem een rol. Wanneer het regenwater niet snel genoeg wegvloeit, stijgt het niveau van water in de straten snel. Ook komen putdeksels omhoog waardoor water vanuit het riool de straat op stroomt. Hierdoor kan het water tot boven de drempelhoogte uitkomen en zorgen voor schade aan woningen. Vooral stedelijke gebieden zijn gevoelig voor deze vorm van wateroverlast door de slechte infiltratiecapaciteit van de bodem. Ook kelders en ondergrondse parkeergarages lopen een verhoogd risico op waterschade doordat regenwater als eerste op deze plekken binnendringt.

Tip: Een klimaatrisico-scan geeft inzicht in deze en andere risico’s. Vraag hier een voorbeeldrapportage aan van de klimaatrisico-scan.

Gevolgen van wateroverlast voor woningen

Wanneer regenwater de woning binnentreedt, ontstaat schade aan bijvoorbeeld vloeren, muren en de inboedel. Dit is de directe schade. Daarnaast bestaat de kans op indirecte schade als gevolg van wateroverlast. Denk hierbij aan de onbewoonbaarheid van woningen, waardoor er moet worden gezocht naar een tijdelijk onderkomen totdat de schade is verholpen. Deze situaties wil je als corporatie natuurlijk zo veel mogelijk vermijden.

Daarnaast lopen ondergrondse ruimtes zoals kelders en parkeergarages een verhoogd risico op schade als gevolg van wateroverlast. Voor veel corporaties juist de plek waar de technische installaties zich bevinden.  Wateroverlast zorgt dan voor aanzienlijke financiële schade of problemen met toegang tot de woning. Denk bijvoorbeeld aan liftinstallaties die zich bevinden in het souterrain. Hoewel waterschade als gevolg van neerslag in Nederland gedekt wordt door de inboedel- en opstalverzekering, kan bij het uitblijven van preventieve maatregelen de verzekering weigeren de schade te vergoeden. Zeker wanneer schade door wateroverlast in het verleden vaker is voorgekomen.

Breng risico op waterschade in beeld

Tijd voor actie dus. Om goed voorbereid te zijn op de toenemende frequentie van extreme neerslag, is het belangrijk de risico’s van uw corporatiebezit in beeld te brengen. Door gebruik te maken van de kaarten uit de Klimaateffectatlas krijgt u inzicht in de potentiële risico’s van extreme neerslag. Deze kaarten geven een goed beeld van welke gebieden een verhoogd risico hebben op wateroverlast als gevolg van extreme neerslag. Ze helpen bij het bepalen van de omgevingsscore uit het Framework For Climate Adaptive Buildings van de Dutch Green Building Council.

De kaarten geven ook een goed beeld van de verwachte waterdiepte bij hevige buien: 70 mm/2 uur en 140/2 uur, wat overeenkomt met een herhalingstijd van respectievelijk 1/100 en 1/1000 jaar. Hoewel deze herhalingstijden suggereren dat er slechts een kleine kans is op wateroverlast door extreme regen, zien we dat in de werkelijkheid hevige buien vaker voorkomen.

Concrete acties om wateroverlast te voorkomen?

De eerste stap is het in kaart brengen van de risico’s. Daarna moet op locatieniveau worden gekeken naar de eigenschappen van een gebouw en welke maatregelen nodig zijn om schade door wateroverlast te beperken. Denk hierbij aan het aanleggen van wadi’s, het loskoppelen van de regenwaterafvoer, het verbeteren van de infiltratiecapaciteit van de bodem en het verhogen van de drempel. Hierdoor kan regenwater sneller worden afgevoerd en is de woning beter beschermd tegen het binnendringen van water.

Neem de impact mee in strategische plannen

Wateroverlast is natuurlijk maar één van de acht klimaatrisico’s. Corporaties worden geconfronteerd met unieke uitdagingen en verantwoordelijkheden met betrekking tot dit onderwerp. Klimaatverandering raakt ons vastgoed. Het is dus van groot belang om inzicht te krijgen welke risico’s voor uw bezit een rol spelen. Zo kunt u de impact meenemen in strategische plannen en investeringsplannen.

Heeft u vragen over dit onderwerp? Of wilt u sparren over hoe u dit voor uw organisatie kunt organiseren? Lees meer over de klimaatrisico-scan, vraag een voorbeeld aan of neem contact op met Victor Burger.

Direct zelf aan de slag?

Met de training: ESG kansen en risico’s bent u binnen één dagdeel op de hoogte van het ESG-landschap en de klimaatrisico’s. Wat zien we gebeuren op het gebied van wet- en regelgeving? Wat zijn belangrijke ontwikkelingen binnen de woningcorporatiesector, vanuit toezichthouders, sectorfinanciers en andere stakeholders? Welke kansen en risico’s binnen ESG zijn relevant? Bekijk het programma en de data.

Voor RvC, MT-leden en bestuur is er een masterclass over ESG-kansen en risico’s beschikbaar. In een paar uur wordt u bijgepraat over de belangrijkste zaken die relevant zijn voor uw corporatie.