Portefeuillestrategie: Wonen en zorg onderdeel van afdwingbare prestatieafspraken

Het maken van prestatieafspraken met gemeenten gaat een verplicht karakter krijgen. De landelijke doelstelling om 300.000 corporatiewoningen te bouwen komt via het gemeentelijke volkshuisvestingsprogramma in de prestatieafspraken terecht, net als het zorgwoningquotum van landelijk 115.000. Daarbovenop krijgen de prestatieafspraken een verplicht karakter. We delen vier concrete tips om dit te borgen in uw portefeuillestrategie.

Drie relevante ontwikkelingen voor wonen en zorg

1. Van landelijke naar lokale prestatieafspraken

De bouwopgave van 900.000 woningen tot en met 2030 bestaat voor een derde uit corporatiewoningen. Het gaat om 250.000 sociale huurwoningen en 50.000 middenhuurwoningen. Deze aantallen worden op dit moment uitgewerkt naar lokaal niveau. De gevolgde route is het vertalen van de landelijke afspraken naar 37 regionale woondeals in het voorjaar van 2023. In diverse regio’s zijn deze woondeals inmiddels gesloten. De regionale woondeals moeten vervolgens in 2023 naar een lokale opgave worden vertaald via een integrale woonzorgvisie. Op basis van deze woonzorgvisie worden vervolgens prestatieafspraken gemaakt.

2. Wonen en zorg expliciet onderdeel van de prestatieafspraken

Aanvullend op aantallen sociale huur en middenhuur stelt het programma ‘Wonen en zorg voor ouderen’ van het ministerie van BZK doelen voor woningen voor ouderen. Het gaat specifiek over de drie typen nultredenwoningen, geclusterde woonvormen en verpleegzorgplekken. Daarvan moeten er 290.000 bij komen, waarvan circa 115.000 door woningcorporaties (tabel 1). De geclusterde woonvormen en verpleegzorgplekken worden onderdeel van de prestatieafspraken.

^{* Geen expliciete doelstelling in het programma. Inschatting op basis van een derde van het totaal.}

3. Prestatieafspraken krijgen een dwingender karakter

De Nationale Woon en Bouwagenda zet in op het versterken van de overheidsregie op volkshuisvesting. Prestatieafspraken zijn nu nog uitsluitend wettelijk verankerd via de Woningwet (Artikel 44). Het proces is gebaseerd op consensus en kent naast een geschillenprocedure geen ‘wortel en stok’. Maar dit gaat veranderen. In het wetsvoorstel ‘Versterking regie op de volkshuisvesting’ worden gemeenten verplicht om een omgevingsvisie op te stellen en het volkshuisvestelijke beleid nader uit te werken in een volkshuisvestingsprogramma. De huisvestingsopgave van de doelgroep ‘ouderen’ wordt een verplicht onderdeel van dit gemeentelijk programma. Het is uitdrukkelijk de bedoeling dat dit doorwerkt in de prestatieafspraken met woningcorporaties. Daarnaast krijgt de bestaande ‘Adviescommissie geschilbeslechting prestatieafspraken Woningwet’ een breder mandaat. Deze commissie kan nu niet alleen adviseren over het opstellen van prestatieafspraken, maar ook over de naleving van de prestatieafspraken. De minister van VRO doet hierop een bindende uitspraak. Dit wetsvoorstel moet in 2024 in werking treden, al wordt het volkshuisvestingsprogramma waarschijnlijk pas op een later moment verplicht.

Vier concrete acties voor uw portefeuillestrategie

Meer dan in voorgaande jaren gaan de gesprekken met de gemeente dus ergens over. Stelt uw corporatie zich assertief op en weet u wat u kan en wat er te halen valt? Of bent u meegaand en tekent u bij het kruisje? Voor een assertieve opstelling is het van belang dat er in de komende portefeuillestrategie al goed nagedacht is over de toekomstige vraag vanuit de gemeente.

Vier concrete punten:

1. Neem de doelgroep ‘ouderen’ expliciet mee in de portefeuillestrategie en benoem aantallen en locaties voor geclusterde woonvormen en extramurale verpleegzorgplekken.
2. Blijf goed aangesloten in het proces rondom het vertalen van de regionale afspraken naar gemeentelijk niveau en neem de ontwikkelingen mee in de portefeuillestrategie.
3. Zoek aansluiting bij de strategie van zorginstellingen en zorgkantoren. Hoe ontwikkelt zich het aantal Wlz-indicaties en de capaciteit verpleegzorgplekken in de regio? Waar moet een woning volgens de zorginstelling aan voldoen om er zorg te verlenen?
4. Denk na over wat uw corporatie van de gemeente nodig heeft om de prestatieafspraken uit te voeren, bijvoorbeeld bouwlocaties, kortingen op grondposities (ook voor de vanaf 2024 gereguleerde middenhuur) en tijdige vergunningverlening.

Meer inzicht in het speelveld van Wonen en Zorg?

Heeft u vragen over de concrete acties of uw portefeuillestrategie? Neem contact op met Michiel Majoor. Wilt u meer weten over het speelveld van woonzorgvastgoed? Tijdens de training De businesscase van zorgvastgoed staan we stil bij de eisen, risico’s, huurcontracten en de impact voor uw corporatie. Bekijk hier het programma en de data.