Alle corporaties worden ouderenhuisvester. En dan?

Het is inmiddels geen nieuws meer: alle woningcorporaties worden in de aankomende jaren ouderenhuisvester. Van 2020 tot 2040 stijgt het aantal 65-plus huishoudens van 2,3 miljoen naar 3,3 miljoen. Het aantal 85-plus huishoudens neemt in dezelfde periode zelfs toe met 117%.^[1] Door gericht overheidsbeleid en veranderende woonvoorkeuren blijven deze ouderen langer thuis wonen. Pas als het echt niet anders meer kan, komt het verpleeghuis in beeld.

Portefeuillestrategie wonen en zorg – een must-have drietrapsraket

Een ander bekend punt: ouderen vind je in alle soorten en maten en hun woonwensen worden meer divers dan ooit tevoren. En hoewel de huidige eengezinswoning vaak – al dan niet met enige aanpassing – nog wel voldoet, is ook merkbaar dat ouderen iets vaker bewust kiezen voor een andere woonsituatie. Althans, als die kans zich voordoet in de huidige krapte op de woningmarkt. Want juist een gebrek aan woningen voor ouderen met een (aankomende) zorgvraag zet de woningmarkt op slot. Daarom is het zaak dat woningcorporaties sterk rekening gaan houden met deze groter wordende groep ouderen in hun portefeuillestrategie. Daarbij is een aanpak in drie stappen gewenst.

1. Bepaal de doelgroepen en hun behoeften

Ouderdom komt met gebreken, maar niet elke oudere is hetzelfde. Sommigen zijn tot op hoge leeftijd nog zeer vitaal en kunnen prima uit de voeten in een reguliere huurwoning terwijl anderen behoefte hebben aan een aangepaste woning of intensieve ondersteuning. In de Checklist Wonen & Zorg identificeren we drie doelgroepen voor woonzorgvastgoed voor ouderen:

1. Personen met een lichte zorg- en/of ondersteuningsvraag
2. Personen met een somatische zorgvraag (VVT – verpleging, verzorging en thuiszorg)
3. Personen met een psychogeriatrische zorgvraag (VVT – verpleging, verzorging en thuiszorg)

Er zijn grote verschillen tussen regio’s. Voor de portefeuillestrategie is het daarom van belang om de ontwikkeling van de vraag in het werkgebied in kaart te brengen door middel van marktonderzoek.

2. Bepaal de gewenste woonzorgconcepten

Zodra de opgave is bepaald, is van belang om een visie te ontwikkelen op de wijze waarop deze wordt ingevuld. In de afgelopen jaren is een grote diversiteit aan woonzorgconcepten ontstaan. Een gemeenschappelijk punt van vrijwel alle concepten is dat het ‘wonen’ voorop staat. Een oudere hééft een zorgvraag, maar ís niet zijn of haar zorgvraag. Inclusief wonen en eigen regie staat zoveel mogelijk voorop in het moderne wonen met zorg. Een mooi voorbeeld in dit perspectief is de Eendrachtshof in Coevorden, een project van Domesta. Zelfstandig wonen in een hofje, met lichte en zware zorg van samenwerkingspartner Tangenborgh als dat nodig is. Of kijk eens naar de woonvormen in het initiatief Seniorenpunt in Eindhoven, waarbij Eindhovense woningcorporaties en zorginstelling Vitalis WoonZorg Groep een gezamenlijk fysiek klantcentrum hebben opgezet voor mensen die in een passende woning willen wonen en een zorgvraag hebben. Een dergelijke intensieve samenwerking tussen corporaties en zorginstellingen vergt inzet van beiden, maar garandeert tegelijkertijd dat het goede gesprek wordt gevoerd over optimale woonzorgconcepten voor verschillende doelgroepen.

3. Zoek samenwerking met zorgaanbieders en gemeenten

Toen het wonen voor mensen met een zorgvraag nog werd betaald uit de AWBZ, waren wonen en zorg strikt gescheiden. Die tijd is inmiddels echt voorbij. Het past daarom ook niet meer om als woningcorporatie, zorginstelling of gemeente solistisch te werk te gaan bij het aanpakken van de uitdagingen op het gebied van wonen en zorg. Dat betekent nieuwe vormen van samenwerking, waarbij goede afstemming tussen partijen essentieel is. Dat is niet alleen een wens, maar ook noodzaak vanuit de aankomende woonzorgvisies van de gemeenten en de Wet regie volkshuisvesting, die het Rijk instrumenten gaat bieden om verschillende partijen te dwingen prestatieafspraken te realiseren.

Helaas gaat het bij het samenwerken zowel op operationeel niveau als in de bestuurskamers nog wel eens fout, vooral omdat partijen elkaars wereld nog niet goed genoeg begrijpen. Bij de Finance Ideas Academy wordt op basis van maatwerk daarom regelmatig een gezamenlijke bestuurlijke kennisdeling georganiseerd voor corporaties, zorginstellingen en (eventueel) wethouders die samen de uitdagingen van de vergrijzing willen tackelen. Onze ervaring daarbij is dat meer begrip leidt tot meer vertrouwen, plus dat gedeelde kennis en het perspectief van ‘de andere partij’ tot verrassende nieuwe inspiratie kan leiden. En dan geldt het aloude adagium: alleen ga je sneller, samen kom je verder!

Meer inzicht in het speelveld van Wonen en Zorg?

Tijdens de training Zorgvastgoed in perspectief staan we stil bij de ontwikkelingen binnen dit thema. We bekijken het speelveld, de spelers en belangen die rondom het onderwerp spelen. Met deze kennis kunt u weloverwogen beslissingen maken rondom zorgvastgoed en de portefeuillestrategie.

Meer verdieping in de businesscase van (woon)zorgvastgoed vindt u tijdens de training De businesscase van zorgvastgoed.

Sparren over Wonen en Zorg?

Bent u geïnteresseerd in een gesprek over bestuurlijke kennisdeling of benieuwd welke stappen uw corporatie kan zetten? Neem dan contact op met Michiel Majoor of Corstiaan Verweij.

^{[1] Bron: CBS Huishoudensprognose 2018-2060}